پیرو او باشیم
امام رضا (ع) :پیامبر(ص) به سه چیز از رفتار مردمان کاری نداشت؛ هیچ کس را نکوهش نمی کرد، و بر کسی عیب نمی گرفت و در صدد یافتن لغزشها و پوشیده های کسی برنمی آمد.
روابط در جامعه اسلامی از استواری ویژه ای برخوردار است و زیر بنای آن ایمان به خداست و چارچوب آن دوستی، دلسوزی و یاری رسانی است.
درهمه ی ابعاد زندگی مادی و معنوی باید چنین باشد. مومنان درجامعه اسلامی اگر کمبود یا عقب ماندگی در انسان هایی دیدند، و نابهنجاری هایی را احساس کردند باید از هر گونه زبان زدن و افشاگری نسبت به آن خودداری کنند و دل انسانی را نیازارند و شخصیتی را نشکنند، بلکه وظیفه اسلامی این است که در برابر کمبودها و نا بهنجاری های دیگران دم فروبندند، و بی هیچ سرزنشی به اصلاح آن بپردازند وعلت یا علتهای کج رفتاری ها را بزدایند.
سرزنش کردن و عیب جویی از دیگران جز پدید آوردن احساس خود کم بینی و نومیدی از بازسازی شخصیت خود ره آوردی ندارد. برای همین هرگونه نکوهش گری از دیگران بسیار زشت شمرده شده است .
پیامبربزرگ - به عنوان راهی زندگی ساز- آن را درعمل به ما نشان داده است تا مردم شخصیت انسان ها را پاس دارند و زمینه های تربیت وبازگشت به راه راازمیان نبرند.
پیامبر(ص):عیب های مومنان راجستجو مکنید، زیرا هر کس در جستجوی عیب های مومنان باشد خداوند عیب های او را دنبال کند، اورا رسوا سازد گرچه درون خانه اش باشد.[2]
موضوع مهم دیگری که از این سیره و روش پیامبر(ص) بدست می آید، دوری از تجسس و جستجوگری و کنجکاوی در زندگی شخصی دیگران است.این نیز اخلاقی غیر اسلامی است و با راه و روش پیامبر سازگاری ندارد.
درقرآن کریم آشکارا اعلام شده است: ای کسانی که ایمان آورده اید…در کارهای مردم کنجکاوی مکنید و برخی از شما برخی دیگر راغیبت نکند…[3]
جستجوگری از حال مردمان و ظاهر کردن لایه های پنهان زندگی ها، براستی کاری غیرانسانی است و برای افراد بسیار نفرت انگیز و زشت است.
اینکه قرآن مجید در این موضوع از غیبت کردن نهی می کند شاید یکی ازعلت های آن این است که در نبود دیگران از آنان حرف زدن و درون زندگیشان را آشکار ساختن، چون جستجوگری در زندگی آنان است واین نیزیکی اززیان های غیبت کردن است.
پیامبر در رفتار شخصی و به عنوان مربی بی مانند از این جستجوگری درزندگی اشخاص دوری می کرد، تا امت او بیاموزند، و با جستجوگری درزندگی دیگران پدید آمدن حس بدبینی و سوء ظن نسبت به دیگران است.
این احساس اگردر روان ها پدید آمد ، ریشه همگرایی و دیگر دوستی را در درون دلها می خشکاند و به جای آن بذربد بینی و بیگانگی می پاشد، و زمینه ی اصلی گسستن روابط اجتماعی می گردد.
از این رو قرآن کریم ازگمان بد و بدبینی نسبت به دیگران باز می دارد:ای مومنان! از بسیاری از گمانها دوری کنید که برخی گمانها گناه است[4]
این فراز از آیه پیش از تحریم تجسس از حال مردم است، شاید یکی از علت های جستجوگری درحال مردمان پدید آمدن حس بدبینی باشد و قرآن با خشکاندن بد بینی در دلها، جستجوگری درحال مردمان را نیز از میان می برد.
منبع:سیره پیامبر(ص) به روایت امام رضا(ع)
پی نوشت
[1] عیون اخبارالرضا«ع»1/319
[2] ثواب الاعمال2/288
[3] سوره حجرات49/12
[4] سوره حجرات49/12