خداوند متعال موجودی لطیف و دوست داشتنی به نام زن را آفرید و انس و محبت را در سرشت او قرار داد تا آرامشگر باشد و صحنه زیبای خانواده خوشبخت را به ظهور رساند.
زن مصداق سرمایه های ارزنده ای است که هر کدام باعث قوام و تداوم نسل بشریت می باشد. در فرازهای زیر تلاش شده که به اختصار به این سرمایه های عمیق پرداخته شود.
1- سرمایه آرامش
آرامش همسران در کنار یکدیگر، یکی از اهداف مهم ازدواج است. وجود صمیمیت در خانواده، نشانه توفیق در ازدواج است. در این میان، با توجه به وجود عواطف بسیار قوی در زنان، نقش آنان در تأمین بهداشت روانی خانواده چشم گیرتر است.
زن می‏تواند روحیه خسته و ناامید همسرش را در برابر مشکلات تغییر دهد و یا دست کم، روحیه بخش و سنگ صبور ناراحتی‏ها و آلام او باشد. هم چنان که می‏تواند در تضعیف روحیه همسرش نقش مؤثری داشته باشد و موجبات تزلزل نظام خانواده را فراهم کند.
خداوند متعال در آیه ی ۲۱ سوره ی مبارکه ی روم می فرماید: «وَ مِنْ آیاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَکم مِّنْ أَنفُسِکمْ أَزْوَاجًا لِّتَسْکنُوا إِلَیهَا» خداوند به شما از جنس خودتان همسرانی داد تا در کنارشان آرامش بگیرید.
دکتر زیبایی نژاد، رئیس مرکز مطالعات زن و خانواده در مورد عمق این آرامش به نقل از مقام معظم رهبری می فرمایند: «ما می دانیم که ازدواج هم به زن آرامش می دهد و هم به مرد و بعد هر دو از هم آرامش می گیرند. این مسأله حتی تا جایی است که ما معتقدیم زن، مرد را مدیریت می‌کند. آمادگی روانی را فقط زن در خانواده تولید می‌کند. زن از احساسات بیشتری برخوردار است. عاطفه در زن بیش از مرد است و این کاملاً متناسب با کارکردهای مادرانه و همسرانه ی او است.
نیز خداوند در آیه ی ۱۸۹ سوره ی مبارکه ی اعراف می فرماید: خداوند کسی است که خلق کرده نفس واحدی را (حضرت آدم) « وَ جَعَلَ مِنْهَا زَوْجَهَا» و از جنس آن فرد همسرش را برایش آفرید، چرا؟ «لِیسْکُنَ إِلَیهَا» تا آدم در کنار او به سکون و آرامش برسد. جالب است که خطاب این دو آیه به مردان است. در روایات هم، همین مضمون «زن مایه ی آرامش است» وجود دارد چنان که می توان به یک روایت از امام رضا (ع) اشاره کرد که می فرمایند: «خداوند شب را مایه ی آرامش قرار داد و زن هم مانند شب و زن است که مایه ی آرامش است».

...

2- سرمایه مدیریت رفتار
خداوند متعال تأکید دارد که شما زن و مرد هر دو از یک سرشت هستید، مسئولیت کلی‌تان یکی است، هر دو بایستی به آن نقطه‌ی تعالی که بندگی خداوند است برسید، اما طراحی متفاوتی برای زن و مرد دارد و انتظارات متفاوتی هم از هر دو دارد که بر آن اساس ویژگی‌های متفاوتی را برای زن و مرد قرار داده است. در همین راستا، امام رضا (ع) از امام علی (ع) روایت فرموده اند: «خیرُ نسائِکمُ الخَمسُ.» بهترین زنان شما، زنی است که پنج خصلت داشته باشد. گفته شد: «آن پنج خصلت کدامند؟» امیرالمؤمنین (علیه السلام) فرمودند: «الهیِّنةُ اللینةُ المُؤاتیةُ التی اذا غضِبَ زوجها لمْ تکتحِل بغمضٍ حتَّی یرضی و إذا غاب عنها زوجها حفظتهُ فی غیبتِهِ فتلکَ عاملٌ منْ عمالِ اللهِ وَعاملُ اللهِ لایخیبُ.»
سهل گیر باشد و سخت نگیرد؛ نرم خو و آرام باشد و تندخو نباشد؛ از شوهر خود اطاعت کرده و فرمانبرداری داشته باشد؛ هرگاه شوهرش را به خشم آورد، چشم برهم نگذارد تا او را راضی کند و هرگاه شوهرش از وی غائب شد، مال و آبروی او را حفظ کند. چنین زنی کارگزاری از کارگزاران خداوند است و کارگزار خدا هرگز خیانت نمی ورزد.

3 - سرمایه شناخت وظایف
خانواده واحد اصلی جامعه است و زنان در حفظ کانون خانواده نقش کلیدی دارند، آنها امور منزل، نگه داری از بچه ها را انجام می دهند و در عین حال با انجام کار در خارج از خانه به اقتصاد خانواده کمک می کنند. زن می تواند شوهرش را به انجام کارهای خوب ترغیب کند و یا به سمت کارهای بد سوق دهد که نهایتا تاثیر بدی در جامعه خواهد داشت. در این زمینه، امام خمینی(ره) فرموده است: «صلاح و فساد یک جامعه از صلاح و فساد زنان در آن جامعه سرچشمه می گیرد».
از آموزه‌های دینی ‌ما نقش های اصلی زن این‌گونه به دست می آید: اول همسری، بعد مادری، بعد خانه‌داری و سپس کارهای اجتماعی.
در میان نقش های محوله به زن، اگر بخواهد مادری خود را درست انجام بدهد، باید همسری مقدم بر مادری باشد. غلبه ی نقش مادری بر همسری مخل به تربیت فرزند است. فرزند از الگوی ارتباطی پدر و مادر برای زندگی آینده اش الهام می گیرد. لذا مهم ترین نقشی که زن می‌تواند ایفا کند، نقش همسری است که در فرهنگ اسلامی جایگاه ویژه‌ای دارد. در روایت‌های اسلامی از جمله حکمت 136 نهج البلاغه، «حسن تبعّل» (خوب شوهرداری کردن) در حد جهاد در راه خدا ارزشمند است.
مهم ترین نقشی که زن می‌تواند ایفا کند، نقش همسری است که در فرهنگ اسلامی جایگاه ویژه‌ای دارد.

دومین نقش زن که یکی از مهم‌ترین، سازنده‌ترین و ارزشمندترین نقش‌هایی که او می‌تواند ایفا کند، نقش مادری است. مادری یک ارزش به شمار می‌آید که به دلیل ویژگی‌های زیستی و روانی، بر عهده‌ی زنان نهاده شده است.
نقش مادری تنها در وضع حمل و شیر دادن خلاصه نمی‌شود، بلکه یک سلسله مسئولیت-های پرورشی و تربیتی بر عهده‌ی مادر گذاشته شده است که ثمره‌ی آن در هدایت کل جامعه‌ی بشری خود را نمایان می‌کند. توجه داشته باشید که اگر زن بخواهد مادری خود را درست انجام بدهد، باید همسری مقدم بر مادری باشد. بعد از نقش های همسری، مادری و تدبیر امور منزل، زن می تواند نقش های مهم اجتماعی را با توجه به رعایت همه جوانب زندگی عهده دار گردد.

این عبارت از امام خمینی (ره) بیانگر این جایگاه است: «زن نقش بزرگی در اجتماع دارد. زن مظهر تحقق آمال بشر است. بنابراین صلح و آرامش، موفقیت یا انحرافات، نارضایتی، ناپاکی و فساد خانواده و همچنین سرنوشت گروه های اجتماعی و افراد جامعه، به زنان آن جامعه وابسته است.

4- سرمایه مدیریت بحران
وقتی بحران در خانواده ایجاد می‌شود، مدیریت نرم‌افزاری و روانی زن شکل می گیرد.است. این‌که اعضای خانواده، این فضای بحرانی ایجاد شده را چطور از سر بگذرانند و چطور اعتماد به نفس از دست رفته به مرد و اعضای خانواده بازگردد؟ این‌که زن چه کند تا همسرش را دوباره به زندگی برگرداند و فشار عصبی را از روی او بردارد و بتواند به همسرش افتخار کند؟ بعضی‌ زن‌ها در چنین شرایطی شروع به بهانه‌گیری می‌کنند و با این کار روحیه‌ی مرد را تضعیف می‌کنند. این نوع رفتارهای زن در محیط خانه در واقع مدیریت منفی پشت صحنه‌ی او بر اعضای خانواده و محیط خانه است. لذا رویکرد مثبت و متعالی زن و وظیفه اش در مقاطع حساس و بحرانی در زندگی، آرامش داشتن و آرامش دادن است.
رویکرد مثبت و متعالی زن و وظیفه اش در مقاطع حساس و بحرانی در زندگی، آرامش داشتن و آرامش دادن است.

5- سرمایه مدیریت اقتصادی
امام حسن مجتبی (ع) می فرمایند: «پرسش صحیح نیمی از علم است و مدارا كردن با مردم نیمی از عقل است، و اقتصاد و اعتدال در زندگی نیمی از مخارج است». با توجه به حدیث ذکر شده و نیز احادیث فراوان دیگر درباره ساز و کارهای معیشتی خانواده که نقش اساسی درآرامش و نشاط آن دارد، مشخص است که حساب مخارجی كه از روى عقل و تدبیر تنظیم شده باشد، خانواده را به اهداف و آرزوهایش مى‏رساند. اهدافی که غالبا با مدیریت پنهان بانوان طراحی و برنامه ریزی می شود.
خرج کرد خانواده اعم از خرید خانه، باغ، ماشین، هزینه تحصیلات فرزندان، پس‏انداز براى زمان پیرى، مسافرت و گردش، از هدف‏ هاى مورد نظر هر خانواده هستند و انجام آنها، جز با تنظیم بودجه عاقلانه، میسر نخواهد بود.
یک بانوی هنرمند و مدیر، از روى نقشه و حساب مخارج هر ماه را برنامه ریزی می کند، مخارج زائد را حذف مى‏كند تا هزینه آنها را به مصرف چیزهاى مهم و لازم برساند و نیز می داند که صورت ‏حساب خرج ماهانه بهترین مشاور اقتصادى و راهنماى خرج و پس ‏انداز او و خانواده اش خواهد بود.
این دسته از بانوان مدیر در امور اقتصادی خانواده، می دانند که اگر همسرشان زیاد محافظه‏ كار است و خانواده را در فشار و تنگنا مى‏گذارد، حس اعتماد او را به خود جلب می كنند و به او می فهمانند كه شما نیز در پول خرج كردن، همان دل‏سوزى و تدبیر متقابل را دارید و نیز می دانند که هر خانواده ای باید نیازها و میزان درآمد و اهداف خودش در زندگی را بشناسد و بر مبنای نیازهای واقعی خانواده به خرج و هزینه کردن درآمدهای افراد خانواده اقدام کند. تا گامی باشد برای رسیدن به یک خانواده ایرانی اسلامی موفق و برتر.

———————————————-
پی نوشت ها:
- مصاحبه حجه الاسلام زیبایی نژاد به نقل از بیانات مقام معظم رهبری (مدظله العالی) در گفتگوی سایت دفتر نشر حضرت آیه الله خامنه ای.
- الکافی، ج5، ص324 و325.
-صحیفه امام خمینی، جلد ۱۶، ۱۹۲.
- کلمات قصار امام خمینی «ره» (پندها و حکمتها)، صفحه 207.
- شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید، ج 18، ص 108.